اصول اکوتوریسم

 از آنجا که اکوتوریسم در نقطه آغاز، برنامه‌ای از پیش تدوین شده برای توسعه نبوده و آن چه که امروز از آن میشناسیم، صرفاً حاصل رشد یک ایده تجربه نشده اولیه بوده است، این مشکل وجود دارد که مؤسسات خصوصی و دولت‌ها بی‌اطلاع از اصول اولیه آن با دیدگاهی صرفاً اقتصادی اقدام به توسعه اکوتوریسم کنند. در این صورت، این گونه سفرهای طبیعت‌گردی نه تنها ابزار توسعه پایدار نخواهد بود، بلکه به عامل تخریب منابع طبیعی و فرهنگ بومی نیز تبدیل خواهد شد.

 

از سوی دیگر دستیابی به توافق همگانی درباره اصول اکوتوریسم چندان ساده نیست. با وجود تلاش‌های بسیاری که در سال‌های دهه 1990 برای تدوین اصول اکوتوریسم در کنفرانس‌ها و مجامع بین المللی، صورت گرفته است، تدوین اصولی با جامعیت کافی و قابلیت کاربرد در مناطق مختلف جهان به انجام نرسیده و با کندی پیش می‌رود. از مهمترین عوامل کندی این روند می‌توان به این موارد اشاره نمود:

• بررسی تجربیات مثبت و منفی گذشته

• مطالعه اثرات محیط زیستی، اجتماعی و اقتصادی ناشی از اکوتوریسم در مناطق مختلف

• جمع‌بندی نظرات دست‌اندرکاران صنعت اکوتوریسم در نقاط مختلف دنیا با هدف دستیابی به اصولی با کاربرد فراگیر در همه مناطق

آنچه که اکنون در اختیار ما قرار دارد، اصولی اولیه است که انجمن از سال 1991 تاکنون، با اقتباس از تجربیات (TIES) جهانی اکوتوریسم و نظرات مؤسسات بخش خصوصی، دولت‌ها، سازمان‌های غیر دولتی، دانشگاه‌ها و جوامع محلی ارائه کرده و در کنفرانس‌های بین المللی مورد تأیید قرار گرفته است.

پس از آشنایی با اصول اکوتوریسم پی خواهید برد که این شاخه از صنعت توریسم تا چه اندازه می‌تواند به اهداف توسعه پایدار نزدیک باشد.

اصول اکوتوریسم عبارتند از:

1. اکوتوریسم باید کمترین اثرات منفی را بر طبیعت و فرهنگ داشته باشد.
2. اکوتوریسم باید با آموزش و آگاه‌سازی گردشگران نسبت به اهمیت حفاظت همراه باشد.
3. اکوتوریسم، تجارتی مسئولانه تلقی می‌شود که در آن با ملاحظه دقیق نیازهای منطقه‌ای، مشارکت نیروهای محلی، آنان را از منافع حاصل از حفاظت منطقه بهره‌مند سازد.
4. اکوتوریسم باید با ایجاد منافع مستقیم، به حفاظت و مدیریت مناطق طبیعی و تحت حفاظت کمک کند.
5. در اکوتوریسم، مناطق توریستی برای گردشگران و تهیه طرح‌های مدیریت بازدیدکنندگان در مناطق توریستی، مورد تأکید است.
6. در اکوتوریسم برای کاهش اثرات منفی توسعه گردشگری، لازم است، پیش از آغاز توسعه مطالعات پایه زیست محیطی و اجتماعی برای تعیین ظرفیت اکوتوریسم منطقه انجام شود و همواره بر اصولی بودن فعالیت، نظارت مستمر وجود داشته باشد.
7. اکوتوریسم باید برای افزایش منافع اقتصادی کشورهای میزبان، مؤسسات اقتصادی کوچک و جوامع محلی ساکن یا حاشیه‌نشین مناطق طبیعی یا حفاظت شده تلاش نماید.
8. اکوتوریسم باید این اطمینان را فراهم کند که توسعه توریسم از حدود قابل قبول تغییرات اجتماعی و زیست محیطی، که به وسیله پژوهشگران و با همکاری جوامع محلی تعیین شده است، فراتر نرود.
9. زیر ساخت‌های اکوتوریسم باید متناسب با طبیعت و فرهنگ هر منطقه و هماهنگ با محیط باشند، در مصرف سوخت‌ها فسیلی صرفه‌جو بوده، گیاهان و حیات وحش بومی منطقه را حفظ کنند. برای دستیابی به اهداف اجتماعی و اکولوژیکی اکوتوریسم، راهکارها و دستورالعمل‌هایی تدوین شده است.
10. کاهش تعداد گردشگران در سفرهای اکوتوریستی و تعیین تعداد آن‌ها در هر سفر بر اساس ظرفیت برد.
11. نظارت بر عملکرد اصولی مجریان تورهای طبیعت‌گردی به این ترتیب تنها به مجریانی که از فعالیت اجرایی و روند هدایت تورهای خود گزارش تهیه می‌کنند، مجوز فعالیت داده می‌شود تا فعالیت آن‌ها تحت کنترل قرار گیرد و افراد حرفه‌ای و تخصصی از افراد غیرحرف‌های و غیر متعهد تشخیص داده شوند.
12. تأکید بر ایجاد رقابت سالم میان مجریان تورهای طبیعت‌گردی از طریق صدور اعتبارنامه‌ها.
13. تأکید بر همکاری دولت و صنعت گردشگری جهت تعیین خط مشی‌هایی مناسب و عادلانه که روند صنعت اکوتوریسم را کنترل و هدایت می‌کند.
14. تشویق مراکز بین المللی برای هماهنگی در تحقیقات گردشگری (با شناسایی و معرفی نیازهای تحقیقاتی مناطقی که صنعت گردشگری بر مردم و منابع طبیعی آنها تأثیر منفی گذاشته و یا خواهد گذاشت).
15. ایجاد رابطه محکم‌تر بین مؤسسات آموزشی فعال در زمینه اکوتوریسم و جامعه محلی با ایجاد ابزارهای مناسب نظیر اعطاء گواهینامه‌های آموزشی پس از آموزش و آماده‌سازی آنها جهت ورود به صنعت گردشگری.
16. ایجاد چارچوبی مناسب جهت تعیین درصد معینی از درآمدهای اکوتوریسم که باید به حساب جمعیت‌های بومی و منابع طبیعی منطقه میزبان واریز شود.