هر آنچه باید درباره اکوتوریسم بدانید/اصول اکوتوریسم چیست؟

 این روز‌ها مدام با اخباری رو به رو می‌شویم که حکایت از این دارد که صنعت اکوتوریسم را در کشور تقویت می‌کنیم، اما اکوتوریسم چیست؟ لغت اکوتوریسم که معادل آن بوم گردی است اولین بار در سال‌های ۱۹۸۰ توسط انجمن اکوتوریسم به کار رفت.

تعریف جامع و کامل و خلاصه از اکوتوریسم یعنی یک سفر مسئولانه به مناطق طبیعی با هدف حفظ محیط زیست و بهبود زندگی مردم محلی است.

بوم‌گردی در گذشته هم وجود داشت، اما در ۲۰ سال اخیر به یک مفهوم مستقل تبدیل شده است. در واقع بوم گردی یک معامله برد-برد را فراهم کرده است تا هم جوامع محلی و هم گردشگران از آن منتفع شوند. تبیین این مفهوم باعث شد نقش آفرینان تاثیرگذار و منتفع دور هم جمع شوند و مسیر‌هایی را برای توریست‌هایی که خواستار این نوع سفر هستند ایجاد کنند.

تقاضایی بالا برای سفر به طبیعت از یک سو و آسیب‌هایی که به طبیعت در این مسیر وارد می‌شد از سوی دیگر باعث شد تا حافظان محیط زیست به فکر انقلابی در این مسیر بیفتند و به دنبال این امر باشند که جاشنی حفظ محیط زیست را با سفر همراه کنند و انقلابی در گردشگری و حفظ محیط زیست ایجاد کنند.

آمار دقیقی از بوم گردی در دسترس نیست، چون سازمان یا نهادی نیست که داده‌های مربوطه را جمع آوری کند، اما شاخص‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد بوم گردی به عنوان زیرشاخه‌ای از سفر رشد قابل توجهی نسبت به رشد کل گردشگری دارد.

یک آمار منتشر شده (Ceballos-Lascuráin) نشان می‌دهد که سهم بوم‌گردی از گردشگری حدود ۷ درصد است. آمار گردشگری کشور‌های مختلف هم به طور مشابه افزایش تمایل به اکوتوریسم را نشان می‌دهند.

اما چرا اکوتوریسم مطرح شد؟ با گذشت زمان و بالا رفتن میزان سفر‌ها و به همان نسبت بالا رفتن آسیب به طبیعت و بالا رفتن فرهنگ مردم تمایل به حفظ محیط زیست افزایش پیدا کرد و مردم بیشتر مایل به این شدند که سفر‌هایی سبز و پاک داشته باشند.

در حال حاضر، گردشگری یا توریسم، بزرگترین صنعت در دنیا محسوب می‌شود و شاخه‌ی طبیعت گردی نیز رو به رشد‌ترین بخش آن است.

یکی از مهمترین نتایج رشد صنعت اکوتوریسم به گردشگری و طبیعت گردی، ایجاد اشتغال برای ساکنان بومی منطقه و کسب در آمد برای آنان است؛ که از این طریق ساکنین منطقه ترغیب به حفظ محیط زیست، آداب و رسوم و آنچه برای گردشگران جذاب است می‌شوند. به این ترتیب اکوتوریسم می‌تواند در حفظ و پاسداری محیط زیست طبیعی و انسانی و همچنین توسعه پایدار تاثیرگذار باشد.

اصول اکوتوریسم چیست؟

با گذشت نزدیک به ۲۵ سال از شروع به کار انجمن جهانی اکوتوریسم (TIES) با بررسی اصول اکوتوریسم مشاهده می‌کنیم که سه اصل عمده در ادبیات آن مشهود و پررنگ است:

فرسایشی و استخراجی نیست. منظور از استخراجی و مصرفی، آنگونه فعالیت‌هایی است که سبب ایجاد آسیب‌های رفتاری و فیزیکی بر گونه‌های غیر انسانی در طبیعت می‌شود.